بدون رفع موانع، مرجعیت علمی تا ۲۰۰ سال دیگر اتفاق نمی‌افتد
تاریخ انتشار: ۲۹ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۱۲۴۷۳۸
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه موانع بسیاری بر سر راه دانش‌بنیان‌ها وجود دارد، گفت: رفع این موانع به عهده همه دستگاه‌ها و بخش‌ها است. همه باید دست به دست هم بدهیم و این موانع را رفع کنیم. بدون رفع این موانع مرجعیت علمی تا ۲۰۰ سال دیگر اتفاق نمی‌افتد.
به گزارش ایران اکونومیست، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه در افتتاحیه نخستین همایش ملی «مرجعیت علمی» که صبح امروز ۲۹ آبان‌ماه با حضور دکتر محمدعلی زلفی‌گل؛ وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، دکتر بهرام عین‌اللهی؛ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دکتر پیمان صالحی؛ معاون پژوهشی وزیر علوم و دکتر سید سروش قاضی‌نوری؛ رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در مرکز همایش‌های بین‌المللی کتابخانه ملی برگزار شد، گفت: علم و فناوری به سرعت در حال تغییر و تحول است و ما باید با این سرعت و بیشتر پیش رویم که عقب‌ماندگی چند قرن اخیر را جبران کنیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی با بیان اینکه مقام معظم رهبری سیاست‌های کلی علم و فناوری را ابلاغ کردند، گفت: مجموعه سخنان رهبری در این موضوع شاید به دو سه جلد کتاب برسد. نقشه جامع علمی کشور ۱۳ سال پیش تدوین و تصویب شده است و الان نیازمند بازنویسی و تکمیل است. اولین‌بار مرجعیت علمی در سال ۱۳۸۵ توسط مقام معظم رهبری بیان شد که ایران باید در یک افق ۵۰ ساله به مرجعیت علمی برسد.
وی در مورد مفهوم مرجعیت علمی، با طرح این سؤال که آیا مرجعیت علمی به معنای داشتن رتبه اول در تدوین مقالات است؟ اظهار کرد: این شرط لازم است، ولی کافی نیست. اینکه آیا مرجعیت علمی معنای قدرت علمی است، نیز شرط لازم است ولی کافی است. آیا اینکه مرجعیت علمی به معنای رسیدن به مرزهای دانش در نظر و عمل است، نیز می‌تواند کافی باشد؟ این تعریف دقیق‌تر است، ولی شرط دیگری نیز نیاز است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی شرط سوم مرجعیت علمی را رجوع و مراجعه حداکثری دانشمندان و کشورها به ایران دانست و گفت: اگر مقاله خوبی بنویسیم، نظریه پردازی کنیم و دیگران به آن رجوع نکنند، به مرجعیت علمی نمی‌رسیم.
خسروپناه درباره چگونگی رسیدن به مرجعیت علمی به ۶ گام رسیدن به مرجعیت علمی اشاره کرد و توضیح داد: گام اول، کشف نظریه علم و فناوری در فلسفه اسلامی است. در فلسفه علم نظریه‌های مختلفی در باب نظریه‌های رئالیستی، انسجام‌گرایی و .. مطرح شده است. در این راستا باید مشخص شود که نظریه ایران در علم و فناوری چیست؟ ما باید این نظریه را مشخص کنیم.
وی ادامه داد: گام دوم گفتمان‌سازی و فرهنگ‌سازی جایگاه علم در اسلام و تمدن اسلامی است. باید مشخص شود که جایگاه علم در اسلام چیست.
خسروپناه با اشاره به جایگاه علم در کتاب اصول کافی، گفت: جایگاه عقل و تفکر قبل از علم است و بعد از آن توحید است. بنابراین گفتمان‌سازی جایگاه علم در تمدن اسلامی از اهمیت بسیاری برخوردار است.
وی افزود: بسیاری از جوانان ما ملاصدرا، خواجه نصیرالدین طوسی و ... را نمی‌شناسند، ولی شخصیت‌های خارجی، بازیگران هالیوودی و ... را می‌شناسند. بنابراین این گفتمان‌سازی در مرجعیت علمی تاثیر زیادی دارد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گام سوم تحقق مرجعیت علمی را تدوین الگوی حکمرانی علم و فناوری دانست و گفت: بین حکومت‌داری علم و فناوری و حکمرانی علم و فناوری تفاوت وجود دارد. حکمرانی به معنای سیاست‌گذاری، تنظیم‌گری و تصدی‌گری است. باید توجه داشت که در حکمرانی علمی و فناوری، نخبگان کشور در سیاست‌گذاری و تصدی‌گری نقش دارند، ولی ما هنوز به این موضوع توجه نکردیم.
وی با بیان اینکه نقشه جامع علمی کشور بخشی از حکمرانی علم و فناوری است، ادامه داد: نمی‌توان مرجعیت علمی را با توجه به تنها یک بخش از حکمرانی به دست آورد.
خسروپناه تحقق حکمرانی علم و فناوری را گام چهارم مرجعیت علم دانست و گفت: تحقق حکمرانی علم و فناوری تنها به عهده وزارت علوم، بهداشت و دانشگاه آزاد نیست، بلکه همه دستگاه‌ها در این مهم وظیفه دارند.
وی خاطر نشان کرد: ما مشکلات مالیاتی جدی در بخش دانش‌بنیان‌ها داریم که این به عهده وزارت اقتصاد است. همچنین موانع تبدیل محصولات دانش بنیان به عهده وزارت صمت است.
خسروپناه با بیان اینکه یک تدبیر غلط باعث ضرر شرکت‌های دانش‌بنیان می‌شود، گفت: من معتقد نیستم که این موضوعات عمدی نباشد. من تا زمانی که این منصب را دارم، این موضوعات را شناسایی می‌کنم و آنها را در سخنرانی‌ها مطرح می‌کنم. اینها موانع هستند. معاونت علمی ریاست جمهوری، باید این موضوعات را پیگیری کند. همچنین برخی موانع در مجلس حل می‌شوند.
وی تاکید کرد: همه باید دست به دست هم بدهیم و این موانع را رفع کنیم. بدون رفع این موانع مرجعیت علمی تا ۲۰۰ سال دیگر اتفاق نمی‌افتد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی پنجمین گام مرجعیت علمی را تعاملات بین‌المللی دانست و توضیح داد: ما توسط آمریکا تحریم شده‌ایم، نباید خودمان نیز با بهانه‌هایی مثل دو تابعیتی و ... خودمان را تحریم کنیم. بدون تعامل بین‌المللی نمی‌توان به مرجعیت علمی رسید. دولت باید برای این تعاملات بین‌المللی تسهیل‌گری کند.
خسروپناه ششمین گام مرجعیت علمی را بودجه علم و فناوری دانست و گفت: مرجعیت علمی بدون برنامه‌ریزی سازمان برنامه و بودجه امکان‌پذیر نیست. این موضوع گلوگاه مرجعیت علمی است. باید به بودجه معیشتی اساتید توجه داشت. نمی‌توان از یک استاد مجرب با بودجه اندک انتظار داشت که در مرجعیت علمی قدم بردارد.
وی با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری در سیاست‌های کلی ابلاغی علم و فناوری، گفت: مگر حضرت آقا در سیاست‌های کلی به موضوع بودجه علم و فناوری تاکید نکرده‌اند؟ چرا به این موضوع توجه نشده است؟
خسروپناه ادامه داد: برخی آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها نیاز به به‌روز سازی دارند. برخی نخبگان با زحمت خودشان این دستگاه‌ها را به‌روز می‌کنند. در حوزه علم و فناوری اگر امثال حاج قاسم و شهید فخری‌زاده را نداشتیم، به این جایگاه آبرومند نمی‌رسیدیم. در غرب بودجه علم و فناوری روز به روز افزایش می‌یابد، ولی ما به این موضوع توجه نداریم.
منبع: خبرگزاری ایسنا
منبع: ایران اکونومیست
کلیدواژه: دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی حکمرانی علم و فناوری مرجعیت علمی مرجعیت علمی مرجعیت علمی جایگاه علم دانست و گفت دانش بنیان
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۱۲۴۷۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تپش دانش بومی در قلب خودروی ایرانی
از همین رو هم کشور ایران در بحث خودروهای توان بالا مانند خودروهای شاسی‌بلند هنوز وابستگی صددرصدی دارد. این وابستگی موجب می‌شود هرساله مقادیر زیادی ارز از کشور خارج تا محصول مورد نیاز تامین شود. هرچند که این همه ماجرا نیست و پس از وارد شدن محصول، خدمات پس از فروش آن و همچنین خرید قطعات اضافی آن نیز خود به طور جداگانه موجب ارزبری از کشور است. از همین رو داشتن دانش فنی و موفق شدن در تجاری‌سازی چنین محصولی، می‌تواند کمک شایانی به اقتصاد کشور کند، همچنین کیفیت قوای محرکه خودروها را تا حد مطلوب توسعه دهد و بهینه‌سازی کند. بعدازظهر چهارشنبه هفته گذشته(پنجم اردیبهشت ۱۴۰۳) پژوهشگاه شهید رضایی دانشگاه صنعتی شریف میزبان معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور در مراسم رونمایی از محصولی مهم و راهبردی در کشور بود. موتور شش سیلندر بنزینی خورجینی، محصولی که برای اولین بار در یک شرکت فناور ایرانی تولید شده و اکنون دانش فنی ساخت آن بومی‌سازی شده است. در گفت‌وگو با دکتر میثم فرج‌الهی، رئیس مرکز طرح‌های کلان و پیشران معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، اهمیت این دستاورد را بررسی کرده‌ایم.موتور شش سیلندر بنزینی که روز چهارشنبه از آن رونمایی شد در یک شرکت فناور تولید شده است. متخصصان این شرکت پس از بررسی حدود ۱۳۰ نمونه از مدل‌های مختلف موتور در دنیا و طی کردن مراحل مهندسی معکوس موفق به کسب دانش فنی لازم جهت تولید این موتور شده‌اند.حجم این موتور۴۰۰۰سی‌سی است که مناسب برای استفاده در خودروهای باری (پیکاپ)، بیراهه‌نورد (آفرود)، خودروهای شاسی‌بلند (اس‌یووی) و خودرهای خدمات‌رسان است. دکتر میثم فرج‌الهی، در رابطه با اهمیت تولید چنین محصولی توضیح می‌دهد: «ما در بحث خودروهای توان بالای شاسی‌بلند و باری وابستگی صددرصد داریم. همچنین بخش تحقیق‌وتوسعه در این حوزه تقریبا فعالیت چشمگیری ندارد و چون قوای محرکه‌ای نداریم، پس امکان توسعه آن هم وجود ندارد.» وی در ادامه تشریح می‌کند: «اگر این فناوری را داشته باشیم هم می‌توانیم مانع ارزبری از کشور شویم و هم خودمان خودروهای‌مان را توسعه دهیم. الان مشاهده می‌کنید که خودروهای باری در کشور یا صددرصد خارجی است یا سال ساخت‌شان به ۲۰ تا ۳۰ سال پیش برمی‌گردد؛ چون قوای محرکه نداریم و وابسته هستیم.» در صورت داشتن دانش تولید قوای محرکه، در کنار خود محصول، بازار بسیار خوبی هم برای قطعه‌سازان و دیگر شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم می‌شود که خودشان بتوانند قطعات مورد نیاز را بسازند.
۴ سال تلاش متخصصان ایرانی برای دستیابی به دانش فنی
موتورهای حجم بالا یعنی موتورهایی که حجم‌شان بالای ۲۰۰۰ سی‌سی است تا قبل از این در کشور تولید نشده بودند و همگی با واردات تأمین می‌شدند. این موضوع هم برای خودروهای تجاری و هم برای خودروهای نظامی صادق است. هدف پروژه‌ای که این شرکت فناور با حمایت و پشتیبانی مجموعه جهاد سازندگی غدیر و پژوهشگاه شهید رضایی دانشگاه صنعتی شریف آغاز کرده دسترسی به دانش فنی تولید چنین موتورهایی بوده است. حالا برای نخستین بار در کشور یک موتور شش سیلندر ۴۰۰۰سی‌سی بنزینی خورجینی تولید و روشن شده است. اصطلاح خورجینی برای موتورها به این معنی است که بلوک این موتور به صورت وی‌شکل (V) است. دکتر فرج‌الهی در ادامه با اشاره به مشخصات فنی این محصول، بیان می‌کند: «این پروژه دو بخش دارد؛ بخش اول بخش مکانیکی کار است که شامل قطعات اصلی مثل بلوک و میل‌لنگ و شاتون می‌شود. بخش بعدی قسمت کنترل است که به آن ئی‌سی‌یو می‌گویند. نمونه اولیه این بخش هم آماده شده است، یعنی می‌تواند موتور را روشن کند و گاز بدهد اما هنوز تا بهینه‌سازی و اینکه بتواند استانداردها را هم بگیرد گام‌های دیگری مانده است.» رئیس مرکز طرح‌های کلان و پیشران معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری در رابطه با کاربردهای این موتور توضیح می‌دهد: «این موتور کاربردهای مختلفی دارد؛ ازجمله خودروهای تاکتیکی سبک نظامی و خودروهای شاسی‌بلند. همچنین در خودروهای باری و حتی در خودروهای سواری بزرگ هم می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.»
متخصصان کشور در طراحی موتور از فناوری‌های متعددی در ساخت و انتخاب مواد و تلورانس‌گذاری استفاده کرده‌اند. فرج‌الهی درخصوص روند تولید این محصول می‌افزاید: «تحلیل‌های متعدد استاتیکی، دینامیکی، حرارتی، ارتعاشاتی و عملکردی روی آن انجام شده و همچنین بخش نرم‌‌افزار و سخت‌افزار در حلقه کاملا اجرا شده است. اکنون دانش فنی خیلی خوبی در زمینه طراحی و ساخت موتورهای حجم بالای بنزینی در کشور ایجاد شده که ایجاب می‌کند کشور همت خوبی را برای تجاری‌سازی و تولید انبوه این محصول انجام دهد.» البته که این محصول هنوز استانداردهای لازم را کسب نکرده و فقط مرحله حصول دانش فنی و نمونه‌سازی تکمیل شده است. حالا برای اینکه این موتور بتواند استانداردهای مورد نظر را هم بگیرد باید به خط تولید برود و روی خودرویی سوار شود تا در عمل مورد بررسی قرار گیرد. معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری نیز قرار است در ادامه این مسیر سهم به‌سزایی در حمایت و همکاری با این شرکت فناور داشته باشد.
صرفه اقتصادی تولید؛ مهم‌ترین چالش پیش‌رو
به‌دلیل کاربردهایی که این موتور می‌تواند در خودروهای نظامی سبک داشته باشد، وزارت دفاع از مشتریان بالقوه این محصول راهبردی است و البته به گفته فرج‌الهی شرکت‌های خودروسازی دولتی هنوز محصولاتی با مشخصات فنی مطابق با این موتور تولید نکرده‌اند، وارد تولید آن نشده‌اند.وی همچنین درخصوص شرکت‌های خودروسازی خصوصی می‌گوید: «ما با بخش خصوصی هم صحبت کرده‌ایم اما آنها نیز می‌گویند اول باید نهادهای حاکمیتی مشارکت خود را جدی کنند تا حجم این بازار به اندازه کافی بزرگ باشد و اقتصادی شود.»
داشتن صرفه اقتصادی تولید انبوه این موتور ازجمله چالش‌های پیش‌روی این محصول است؛ زیرا تیراژ مورد نیاز کشور پایین است و این یعنی قیمت تمام‌شده محصول به‌صرفه نخواهد بود. به‌نظر می‌رسد که همچنان صرفه اقتصادی واردات بیشتر است. وی در رابطه با علت این موضوع می‌گوید: «ما نمی‌دانیم که میزان دقیق مورد نیاز کشور چقدر است؛ زیرا بخش خصوصی و هم بخش حاکمیتی پراکنده خرید می‌کنند.» فرج‌الهی همچنین پیشنهادی برای حل این موضوع ارائه می‌کند و می‌افزاید: «اگر بتوانیم وزارت دفاع و حتی ستاد کل نیروهای مسلح را پای کار بیاوریم که نیازمندی‌های‌شان را تجمیع کنند و از طرفی هم بخش خصوصی نیازمندی‌های خود را تجمیع کند، آن‌موقع دیگر تیراژ به اندازه کافی است که بتوانیم این موتور شش سیلندر را اقتصادی تولید کنیم.»
اکنون معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری در تلاش است تا نهادهای مختلف کشور را در قبال تولید انبوه و ورود این قوای محرکه به بازار هماهنگ کند؛ به‌خصوص رایزنی‌هایی که با وزرات دفاع و حتی بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری روی این محصول انجام شده است. ازجمله حمایت‌های دیگر معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری از شرکت‌های دانش‌بنیان و محصولات این‌چنینی می‌توان به تخصیص معافیت‌های مالیاتی و دیگر امتیازهای دانش‌بنیانی مانند معافیت‌های گمرکی و بیمه‌ای و قابلیت استقرار در پارک‌های علم و فناوری و همچنین رایزنی با واردکننده‌ها برای تامین قطعات این شرکت‌ها نام برد. دکتر فرج‌الهی درخصوص حمایت معاونت از شرکت دانش‌بنیان تولیدکننده این موتور شش‌سیلندر به جام‌جم می‌گوید: «تا این مرحله جهاد خودکفایی غدیر از تولید این محصول حمایت کرده است و از اینجا به بعد قرار شده که معاونت با تمام ابزارهایش وارد شود و این کار را به ثمر برساند.»
اما چرا تا قبل از این به چنین مسأله مهمی پرداخته نشده بود و برنامه مشخصی برای تولید اقتصادی این موتور در دستورکار نبود. به عقیده دکتر میثم فرج‌الهی، به این موضوع از همان ابتدا فکر شده بود. وی تصریح می‌کند: «ابعاد اقتصادی این موضوع هم بررسی شده است، فقط مسائلی به‌وجود می‌آیند که گاهی قابل پیش‌بینی نیستند. واقعیت موضوع این است که وقتی می‌خواهیم به سمت تولید برویم، چون حجم سرمایه‌گذاری مورد نیاز زیاد است برخی نهادها در تصمیم‌گیری دچار مشکل می‌شوند. مشکل کنونی درخصوص این طرح آن است که نهادهای حاکمیتی به مشکلاتی برخورده‌اند و نتوانستند مشارکت لازم را داشته باشند. برای حل چنین مشکلاتی نیاز به ورود و حمایت معاونت علمی است.» میثم فرج‌الهی می‌افزاید: «اگر معاونت علمی بتواند کمک کند و آن نهادها هم بتوانند در خودشان رایزنی و بودجه‌های‌شان را تامین کنند این محصول به‌راحتی می‌تواند تولیدی شود.»
اهمیت نقش دانشگاه در برنامه‌‌های فناورانه
از وجه‌های مهم تولید موتور شش‌سیلندر بنزینی که هفته گذشته از آن رونمایی شد نقش دانشگاه‌ها و اعضای هیات علمی در این پروژه است. دکتر میثم فرج‌الهی در این رابطه اذعان می‌کند: «این شرکت از شش عضو هیات علمی تشکیل شده است که از اعضای دانشگاه‌های برتر کشور مثل دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه علم و صنعت و دانشگاه آزاد و سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی هستند. دیگر نیروهای این شرکت نیز همگی از فارغ‌التحصیلان تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های برتر کشورند و خیلی از کارهای تحقیقاتی اینها با همکاری همین دانشگاه‌ها انجام شده است.» نوشتن پایان‌نامه براساس پژوهش‌های انجام‌شده در این شرکت یا حتی آزمون محصول تولیدی در داخل آزمایشگاه‌های دانشگاه‌ها ازجمله اثرگذاری‌های دانشگاه در پیشبرد تولید این محصول است. دکتر فرج‌الهی تصریح می‌کند: «کمتر شرکتی را می‌توان نام برد که اعضای آن همزمان این‌قدر وجه علمی و صنعتی فعال داشته باشند.» رئیس مرکز طرح‌های کلان و پیشران معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان فناوری از نگاه این مرکز به تعامل صنعت با دانشگاه‌ها و مراکز علمی می‌گوید: «از کارهایی که در حال انجام آن هستیم این است که در طرح‌های کلانی که تعریف می‌کنیم علاوه بر اینکه یک بخش بزرگ صنعت را می‌آوریم و در کنارش شرکت‌های دانش‌بنیان را مستقر می‌کنیم، عموم قراردادهای ما به این صورت است که بر مجری تکلیف می‌شود تا بخشی از کارهای علمی را در قرارداد با دانشگاه منعقد کند یا از شرکت‌های مستقر در پارک‌های علم و فناوری یا مراکز رشد استفاده کند.» دکتر فرج‌الهی همچنین معتقد است که فضای رسانه‌ای کشور باید در دستیابی به چنین فناوری‌هایی از حاکمیت کشور مطالبه‌گری کند. اومعتقد است که حتما قبل‌تر هم می‌توانستیم این موتورهای بنزینی حجم بالا را بومی‌سازی کنیم و باید دلایل انجام‌نشدن این کار و وابستگی صددرصدی به شرکت‌های خارجی پرسیده شود. او می‌گوید: «این مطالبه باید در جامعه رسانه‌ای و نخبگانی کشور اتفاق بیفتد که حکمران ما خودش را در مسیر فشار نخبگانی ببیند و به سمت فراهم‌کردن زیرساخت‌های اقتصادی‌کردن این محصولات فناورانه پیش برود.»
حادثه تلخ برای جوان معلول ساروی که نخبه دانشگاه بود